Polipropilen (PP) nedir?

Organik ya da inorganik elementlerden oluşan “monomer”lerin, basit yapıdaki bağlarının kaoparılarak “polimer” denilen uzun bir yapıya dönüştürülmesi ile elde edilen sentetik ya da yarı sentetik malzemelerin genel ismi olan “plastikler” genel olarak 3 ana grupta sınıflandırılırlar. Bunlar:

• Isıtılıp tekrar soğutulduğunda eski şeklini alabilen Termoplastikler,
• Isıtılıp tekrar soğutulduğunda eski şeklini alamayan Termosetler,
• Yapısında akışkanlığa karşı direnç (viskozite) ve elastisiteyi bulunduran Elastomerler/Polimerler’dir.

Petrol veya doğal gazdan polimerleşme işlemi sonrasında üretilen Polyolefinler (poliolefinler) bir katalizör kullanarak polimerleri oluştururlar. Polimerler ise film/zar ekstrüzyonu ve kalıplama şeklinde işlenebilen katı termoplastiklerdir. Yüksek saflıktaki propilen gazının basınç altında Ziegler-Natta katalizörleri yardımıyla radikalik olarak polimerleştirilmesiyle elde edilen Polipropilen (PP) de Polietilen (PE) ile birlikte, günümüzde en yaygın kullanım alanlarına sahip Polyolefin ve dolayısıyla termoplastik ailesinin bir parçasıdır.

Ambalaj/etiketleme, tekstil, kırtasiye, plastik kap çeşitleri, laboratuvar ekipmanları, hoparlör, otomotiv parçaları ve polimer banknotlar gibi birçok farklı sektörde ham madde olarak kullanılan Polipropilen (PP), hem bazlara hem asitlere karşı son derece dayanıklı ve sert bir plastik türüdür.

Özgül ağırlığı düşük bir plastik türü olan PP, aynı zamanda jelatinin de ham maddesidir. Düşük maliyetli olmasının da etkisiyle küresel çapta bu malzemeye olan talep de yıllar itibarıyla artış göstermektedir. PAGEV’İN Türkiye Plastik Sektör İzleme Raporu 2021/6’ya göre Türkiye’de 2021 yılının ilk 6 aylık döneminde üretilen toplam plastik hammaddenin (yaklaşık 557 bin ton) %12’sini oluşturan PP, bu hacimle alçak yoğunluk polietilen (AYPE), polyester (PET) ve polivinilklorür (PVC)’den sonra 4’üncü sırada yer almaktadır.

PP’nin özellikleri nelerdir?

• Sert.
• Sağlam.
• Dayanıklı.
• Opak.
• Düşük özgül ağırlıklıdır. Suda yüzebilir.
• Moleküler özellikleri sayesinde üretim esnasında katkı maddeleriyle kolaylıkla özelliklerini arttırabilir. Örneğin antistatik katkılarla yüzeyi toz ve kire karşı daha dayanıklı hâle gelir. Ultraviyole stabilizatörü ile üretilirse daha sert ve çizilmelere karşı daha mukavemetli olur. PP parçaların yüzeyine kaplama yapılarak yazıcı mürekkebi ve boyaların tutunma kabiliyeti arttırılabilir.
• Yüksek nem ve sıcaklık karşısında iyi boyut kararlılığı.
• Yalıtkan bir malzemedir.
• Yüzey pürüzlülük değeri düşüktür. Bu nedenle de sürtünme direnci de düşüktür. Bu özellik, PP’nin gıda saklama kaplarında da kullanılmasına olanak sağlar.
• Sıcaklığa maruz kaldıktan sonra genleşme katsayısı polietilen kadar olmasa da yüksektir.
• Termoplastik işleme süreçlerine uygundur.
• Hava şartlarına karşı dayanıklı değildir. Oksitlenme yapabilir.
• Yanıcıdır fakat yavaş yanar.
• Klor, nitrik asit ve diğer kuvvetli oksitleyici içeren çözücüler ile etkilişime girer.
• Erime sıcaklığı 130-170 derecedir.
• Zehirsizdir.
• Uygun şekilde katkı maddeleriyle üretildiğinde iyi bir ısıya dayanaklı ürün haline gelir. Bu nedenle sıhhi tesisatın yanı sıra sıcak su tesisatlarında da kullanılabilir.
• Eksturude edilerek, enjeksiyon veya şişirme kalıplama şeklinde kullanılabilir.
• Molekül yapısındaki tersiyer karbon atomu nedeniyle AYPE ve YYPE’ye göre güneş ışığına karşı daha dayanıksızdır.

PP Kullanım Alanları Nelerdir?

PP günlük hayatımızın hemen her noktasında karşımıza çıkmaktadır. Mutfak eşyaları, banyo gereçleri, plastik bahçe mobilyaları, tanklar, döner filtreler, fan, aspiratörler, küvetler, elbise askıları, elektrik malzemeleri, kablolar, iplikler, streç filmler, içilebilir ya da atık su boruları (sıcak su tesisatı dahil), otomotiv sanayiinde kullanılan parçalardan, tekstil ve gıda paketlemesine kadar geniş kullanım alanı bulunan polipropilen (PP), ambalaj ve etiketleme, tekstil (halat, termal iç çamaşırı ve halı gibi), kırtasiye, plastik parçalar ve yeniden kullanılabilir kaplar, laboratuvar ekipmanı, hoparlör gibi birçok üründe kullanılır.

Öte yandan PP’nin yalıtkanlık özelliğinden dolayı çatı yalıtımlarında yardımcı eleman olarak ve elektrik kablolarının yalıtımlarında da yine PP kullanılmaktadır.

Bununla birlikte nem geçirmeme özelliğinden dolayı günlük gıda kaplarında antişok PS yerine daha çok kullanılmaya başlanan PP, kasa ve ev eşyalarında ise YYPE ile rekabet etmektedir.

PP’nin farklı bir formu da filmlerdir. Cast film (gerdirilmemiş düz film), harcıalem paketleme malzemelerinde kullanılmaktadır. BOPP Film (çift yönlü gerdirilmiş film) ise özellikle gıda paketlemede en hızlı büyüyen film sektörüdür.

Diğer önemli bir PP nihai ürünü olan elyaf, pazarı üç ayrı gurupta incelenebilir; monofilament, split ve non-woven. Monofilament, özellikle halılarda kullanılan bir çeşit erimiş iplik elyaftır. Rafya veya film elyaf olarak bilinen split film, halı altlığı ile örgü çuval, çanta vs. de kullanılır. Non-woven ise çok farklı bir pazardır ve inşaat malzemesinden bebek bezine, jeotekstil ürünlerine, tıbbi malzemelere kadar çok çeşitli uygulama alanları vardır.